به نام خدا
معرفی فعالیت‌ها و برنامه‌های گروه پژوهشی فیزیک دبیرستان علامه حلی
انجام پروژههای پژوهشی دانش‌آموزی تبعات آموزشی و پرورشی قابل توجهی داشته و در شیوه‌های آموزشی نوین به ویژه آموزش علوم جایگاه ویژه‌ای دارد. رسالت گروه پژوهشی فیزیک دبیرستان، ایجاد بستر مناسب و لازم برای انجام پروژههای تحقیقاتی دانش‌آموزان در حوزه فیزیک و راهنمایی و آموزش مهارت‌های لازم برای پیشبرد این پروژه‌هاست. در ادامه به اهداف و فعالیت‌های گروه پژوهشی فیزیک اشاره می‌شود.
اهداف گروه پژوهشی فیزیک، که در‌واقع همان اهداف انجام و پیگیری هر پروژه پژوهشی دانش‌آموزی است، به اختصار عبارتند از:
1- آشنایی با روش علمی و تجربه آن در مقیاس دانش آموزی
2- ایجاد زمینه لازم برای رشد خلاقیت و روحیه پرسشگری دانش‌آموزان
3- آموزش مهارت های لازم برای پیشبرد پروژه تحقیقاتی، مدیریت پروژه و مدیریت زمان
4- تعمیق دانش فیزیک دانش آموزان و به کارگیری آن در تحلیل مسائل واقعی
5- آموزش کار گروهی و نقش‌پذیری در گروه و مسئولیت‌پذیری در قبال گروه
6- آموزش گزارش نویسی علمی و مستند سازی علمی
7- آموزش و تمرین ارائه علمی
برای دستیابی به اهداف ذکر شده، فعالیت‌هایی در گروه پژوهشی فیزیک طراحی شده است که قلب آن‌ها تعریف و پیگیری پروژههای پژوهشی دانش‌آموزان است؛ با این وصف برای آماده‌سازی دانش‌آموزان برای پیشبرد پروژ‌های پژوهشی خود، دوره‌های آموزشی و کارگاهی برای اعضای گروه برگزار می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود.
عناوین کلاس های گروه پژوهشی فیزیک:
1- آزمایش و اندازه گیری: این دوره برای مدت 6هفته و برای آشنایی ورودی های جدید با فضای گروه و ابزار و امکانات آن طراحی شده است.
2- روش های تجربی در فیزیک: هدف این دوره که به مدت 6هفته و در ادامه دوره قبل برای ورودی های جدید برگزار می شود آشنایی دانش آموزان با فرایند انجام پروژه های پژوهشی در گروه فیزیک بوده و مهارت های لازم برای این کار به ایشان آموزش داده می شود.
3- شبیه سازی در فیزیک: این دوره به صورت فوق برنامه برای دانش آموزان علاقمند به انجام پروژه های شبیه سازی فیزیکی برگزار می شود و مهارت‌های لازم برای انجام این‌گونه پروژه‌ها را در اختیار آنان قرار می‌دهد.
4- ارائه فیزیکی: این دوره یک کلاس تکمیلی برای تمرین مهارت های ارائه علمی و تبیین یافته‌ها و دستاوردهای خود برای دیگران است. از آن‌جا که یکی از ضعف‌های عمده دانش‌آموزان، با وجود انجام پروژههای قابل توجه، در مهارتِ ارائه است، این دوره برای همه اعضای گروه در ترم دوم سال اول برگزار می‌شود.
سمینار فیزیک حلی (HPS)از دیگر برنامه‌هایی‌ست که در گروه پژوهشی فیزیک طراحی و اجرا می‌شود. هدف از این سمینار آشنایی دانش‌آموزان با فرایندهای تحقیقاتی فیزیک در دانشگاه‌ها و گرفتن ایده‌های مناسب و لازم برای تعریف و پیشبرد پروژههای خودشان است. به علاوه این سمینارها منجر به ایجاد رابطه علمی میان دانش‌آموزان و افراد دانشگاهی اعم از دانشجویان و استادان دانشگاه در رشته فیزیک شده و می‌تواند الگوی علمی مناسبی در اختیار آنان قرار دهد و نیز چشم‌انداز مسیر فعالیت و کار در رشته‌های علوم پایه به عنوان دانش‌پیشگان (scientists) که از نیازهای جدی و اساسی کشور ماست را برایشان روشن کند. در سال گذشته دو عنوان از این سری سمینارها در مدرسه برگزار شد که سخنرانان آن‌ها از دانشجویان تحصیلات تکمیلی فیزیک بودند. همکاری مدرسه و تسهیلات فراهم شده مانند آمفی‌تیاتر و امکان فیلم‌برداری و ضبط صدا در خور و قابل امتنان بود. فیلم سمینارها به صورت تدوین‌شده قابل ارائه به دانش‌آموزان و مؤسسات آموزشی دیگر است. در سال تحصیلی جاری پیشنهاد می‌شود این سمینارها هر ماه یک‌بار به طور مرتب (برای مثال دوشنبه‌های اول هر ماه) پس از ساعت رسمی مدرسه و با آماده شدن تسهیلات لازم (مانند امکان استفاده از سرویس‌های دانش‌آموزی پس از سمینار) برگزار شوند.
جدول امتیازها و باشگاه فیزیکدانان جوان: برای پیگیری پیشرفت مهارت‌های دانش‌آموزان و ترغیب ایشان به شرکت هر چه بیشتر در فعالیت‌های مختلف گروه پژوهشی جدول امتیازها بر اساس معیارهای مختلف طراحی شده است. میزان پیشرفت پروژه، شرکت در کلاس‌های فوق‌برنامه و سمینارها و مشارکت در برنامه‌های جنبی گروه فیزیک از معیارهای امتیازگیری دانش‌آموزان است. دانش‌آموزانی که امتیازهای آنان به حد نصاب لازم برسد به عضویت باشگاه فیزیکدانان جوان مدرسه درآمده و از امکانات و برنامه‌های این باشگاه بهره‌مند خواهد شد. فعالیت‌های باشگاه با همفکری اعضای آن و مشورت گروه فیزیک طراحی و اجرا می‌شود.
بازدیدهای علمی: از دیگر برنامه‌های گروه پژوهشی فیزیک ترتیب دادن بازدیدهای علمی از آزمایش‌گاه‌ها و محیط‌های علمی و دانشگاهی است که در زمان‌های مقتضی و با هماهنگی با معاونت پژوهشی مدرسه برگزار خواهد شد.
مسابقات دانش‌آموزی در رشته فیزیک:برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان برای انجام و پیگیری پروژههای پژوهشی، علاوه بر اشتیاق علمی و میل به فراگیری و پیشرفت مهارت‌های فردی، محرک‌های خارجی مانند رقابت سالم با دانش‌آموزان تلاشگر دیگر لازم به نظر می‌رسد. به علاوه در فضای مسابقات امکان سنجش پیشرفت و میزان فراگیری مهارت‌ها و دانش کسب شده دانش‌آموزان وجود خواهد داشت. از جمله مسابقات قابل پیگیری در زمینه فیزیک عبارت‌اند از:
1- گردهمایی دانش آموزی انجمن فیزیک ایران (جایزه روزبه): این مسابقات در شهریور ماه هر سال توسط انجمن فیزیک ایران در یکی از شهرهای کشور برگزار می شود و در آن پروژه های علمی دانش آموزی با هم به رقابت می پردازند. پروژه های کوچک دانش آموزان سال اول که به کیفیت لازم رسیده باشد برای شرکت در این مسابقات مناسب هستند.
2- مسابقات فیزیک دانان جوان (IYPT): این مسابقات در تابستان هر سال به صورت بین المللی برگزار می شود. محتوای مسابقات مسائل باز در فیزیک هستند که امکان انجام آزمایش و ارائه تحلیل علمی درباره آن ها برای دانش آموزان وجود داشته باشد. مسابقات داخلی تحت عنوان PYPTدر اسفند ماه هر سال در کشور برگزار می شود.
3- جشنواره جوان خوارزمی: پروژههای دانش‌آموزی گروه در بخش فیزیک و نجوم جشنواره ذیل عناوین زیر قابل ارائه هستند:
1. پژوهش های بنيادی: پژوهش های طراحی شده برای ايجاد درک نوينی از اصول و فرايندهای اساسی و اصلی پديده های صنعتی ، طبيعی و اجتماعی .
2. پژوهش های کاربردی: پژوهش هايي برای ايجاد فناوری جديد و جست و جوی دانشی که بتواند در مسائل عملی به کار رود و نيز ارائه راهکارهای مناسب براساس يافته های علمی
4- گامی به سوی جایزه نوبل فیزیک: این مسابقات در سطح بالایی بین کشورهای مختلف توسط آکادمی علوم لهستان برگزار می‌شود. مسابقات داخلی آن نیز توسط باشگاه دانش‌پژوهان جوان برگزار می‌گردد. پروژههای پژوهشی فیزیک که کیفیت نسبی قابل قبولی داشته باشند برای شرکت در این مسابقات مناسب هستند.